BEHRÊN LI CÎHANÊ ÇIMA ŞOR IN?

Heta demeke nêz jî me nezanibû ku gelo sedema xwêya behran çi ye? Dema ku zarokên me pirs dikirin, “Çima Behr şor in” me nizanîbû em ê çi bersive bidin. Berê wextê em difikirîn ku sedema şorbûnê ev çemên ku diherikin behrê ne. Lê kîmyeya behran û ya çemên ku diherikin ne wek hev in.

Em di sala 1979’an de hîni bersiva vê pirsê bûn. Dema ku em ber bi Pasîfîka Rojhilat diçûn, li rastî baceyên binav hatin. Me navê baceyên hîdrotermal lê kir. Her çiqasî dûkela reş jî bipijikîne, rewş ne wisa ye. Li vir, tiştên ku dişine okyanûsan mîneralên mîkro krîstal in.

Piştî me kûlekên ku dûyê reş dipijikîne dîtin, me tiştek kefş kir. Ew kefş jî ev bû. Tevahiya ava okyanûsê û behrên Cîhanê, di navbera 6 an 8 milyon salan de dikeve nava bin erda Cîhanê û kîmyasalên tevlî minarelên çem dide ber xwe û bi kîmyasalên nû diguherîne.

Ev rewş, heta ku okyanusên wek rêzê dibin pêk te. Li van deran, 10 hezar salin odeyên magmayan cih digirin. Av dibin wan re derbas dibe û kîmyasalên okyanusan wiha pêk tên. Ava okyanûsan ya ku ji odeyên magmayê derbas bûn, xwêya bi xwe re rasterast ji dilê Cîhanê distînin.

– Menazîr Aslan